Το πένθος και πόσο επηρεάζει την καρδιά, του Δημ.Κρεμαστινού.

Βρίσκεται πέρα από κάθε αμφισβήτηση η άποψη ότι το στρες και ειδικότερα το έντονο στρες επηρεάζει σοβαρά την καρδιακή λειτουργία, ενώ σε ακραίες περιπτώσεις προκαλεί μέχρι και καρδιακή ανακοπή.

Ομως τι συμβαίνει με το πένθος; Το Πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ με ανακοίνωσή του στο συνέδριο της American Heart Association απαντά. Μελέτησε τη συμπεριφορά της καρδιακής λειτουργίας των συγγενών (συζύγων ή γονιών) ασθενών που χάθηκαν. Αυτό που διαπιστώθηκε είναι ότι οι πενθούντες συγγενείς ζούσαν με υψηλότερους καρδιακούς παλμούς (σφύξεις). Παράλληλα, οι ερευνητές παρατήρησαν και ριπές ταχυκαρδιών κατά τη διάρκεια του 24ώρου, που
ενδεχομένως σε μια υγιή καρδιά να μην προκαλούν ιδιαίτερα προβλήματα, όχι όμως σε μία πάσχουσα καρδιά. Φαίνεται ότι ο καρδιοπαθής ανάλογα με το είδος της καρδιοπάθειάς του είναι επιρρεπής σε σοβαρές επιπλοκές που πυροδοτούνται από διάφορες αρρυθμίες ή από μία συνεχή ταχυκαρδία.
Οι ερευνητές ως ενοχοποιητικό μηχανισμό των διαταραχών του ρυθμού αναγνωρίζουν το άγχος και το εγκεφαλικό στρες που προκαλεί η θλίψη του πένθους. Η διάρκεια των διαταραχών αυτών του ρυθμού ήταν περίπου 6 μήνες. Ομως μετά το εξάμηνο παρατηρήθηκε ομαλοποίηση του καρδιακού ρυθμού. Πρακτικό συμπέρασμα όλων αυτών των παρατηρήσεων είναι ότι κατά τη διάρκεια του πένθους οι ασθενείς με καρδιολογικά προβλήματα πρέπει να επισκέπτονται τον γιατρό τους με στόχο τη σωστότερη παρακολούθηση.
Τα ευρήματα της μελέτης αυτής ενισχύουν ανάλογα ευρήματα από άλλες μελέτες, που δημοσιεύθηκαν προ τριετίας σε ένα από τα πλέον σοβαρά ιατρικά περιοδικά, το Lancet.
Μία από τις μελέτες που δημοσιεύθηκαν, ανεβάζει το ποσοστό των θανάτων των πενθούντων συγγενών κατά 21% για τους άνδρες και κατά 17% για τις γυναίκες. Στις μελέτες αυτές, πέραν του ψυχολογικού στρες, οι ερευνητές ενοχοποιούν την αλλαγή του τρόπου ζωής των πενθούντων συγγενών μέσα στην απέραντη μοναξιά τους σε συνδυασμό με τη μεταβολή της καθημερινότητας στη ζωή τους, με την αυξημένη κατανάλωση οινοπνευματωδών, καπνού κ.λπ.
Το κεντρικό νευρικό σύστημα, δηλαδή ο εγκέφαλος με τον νωτιαίο μυελό και τα νεύρα τους, συνδέεται με όλα τα όργανα. Στην καρδιά καταλήγει το καρδιακό πλέγμα που φέρνει τις τελικές εντολές τους σ' αυτήν. Εντολές που εκφράζονται σαν καρδιακό σκίρτημα (έκτακτες συστολές), σαν ταχυκαρδίες ή σαν βραδυκαρδίες. Ολα τα συναισθήματα που πάντα έχουν έδρα τον εγκέφαλο εκφράζονται και γίνονται αντιληπτά με τις μεταβολές του καρδιακού ρυθμού. Οσο πιο ισχυρά και ακραία είναι τα εγκεφαλικά ερεθίσματα τόσο πιο έντονη είναι η αντίδραση της καρδιάς. Τόσο η Ψυχιατρική όσο και η Καρδιολογία υποτίμησαν τη σχέση των ψυχικών φαινομένων με τη λειτουργία της καρδιάς και τις παθήσεις της. Ο αποπροσανατολισμός είχε φθάσει στην πλάνη ότι η καρδιά είναι η έδρα της ψυχής και των ψυχικών φαινομένων.
Σήμερα γνωρίζουμε ότι ο εγκέφαλος είναι το όργανο άρχων της ψυχής και της ζωής, ενώ η καρδιά είναι το όργανο που κατοπτρίζει τις ψυχικές ή εγκεφαλικές μεταβολές.
Στην εποχή μας με την εκπληκτική εξέλιξη της τεχνολογίας μπορούμε να απεικονίσουμε με χρώματα τα συναισθήματά μας (μαγνητική τομογραφία και τομογραφία ποζιτρονίων) και στον ίδιο χρόνο να καταγράψουμε τις ηλεκτρικές και αιμοδυναμικές μεταβολές (Holter ηλεκτροκαρδιογράφημα, ηχωκαρδιογράφημα) που συμβαίνουν μέσα στην καρδιά.
Ετσι μπορούμε να μελετήσουμε μέχρι ποιο βαθμό οι μεταβολές του ψυχισμού μέσα στον εγκέφαλο μπορούν πραγματικά να απειλήσουν ακόμα και τη ζωή μας.
Συμπερασματικά, το πένθος μπορεί να αποδειχθεί ακόμα και μοιραίο για τη ζωή των καρδιοπαθών συγγενών.
Του ΔΗΜ. Θ. ΚΡΕΜΑΣΤΙΝΟΥ, καθηγητή Καρδιολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, προέδρου του Ελληνικού Κολεγίου Καρδιολογίας