Δευτέρα 29 Νοεμβρίου 2010

H κυριαρχία της μετριότητας, του Ν.Κωνσταντάρα

Η κρίση μάς χτυπάει όλους πλέον. Αν δεν χάσαμε οι ίδιοι τη δουλειά μας, όλοι γνωρίζουμε συναδέλφους, φίλους, συγγενείς που αναγκάστηκαν να αποχαιρετίσουν ό,τι γνώριζαν και να περάσουν το κατώφλι ενός αβέβαιου αύριο. Στον ΟΑΕΔ είναι εγγεγραμμένοι 650.000 άνεργοι. Αυτό το 12% του εργατικού δυναμικού πρέπει να βρει δουλειά μέσα σε ένα χρόνο, όσο παίρνει το επίδομα ανεργίας και έχει ακόμη ασφαλιστική κάλυψη. Σύμφωνα με τον προϋπολογισμό, το 2011 η ανεργία αναμένεται να φθάσει στο 14,5%, ενώ το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ ανεβάζει το ποσοστό σε 20%. Αυτό δεν συμπεριλαμβάνει όσους δουλεύουν με μειωμένο ωράριο και μειωμένες αποδοχές. Την ίδια ώρα, πέφτουν κάθετα τα
κέρδη των λίγων εταιρειών που παραμένουν κερδοφόρες και η πιστωτική επέκταση είναι μηδενική. Με μειωμένη οικονομική δραστηριότητα, μειώνονται οι φόροι, αναγκάζοντας το κράτος να κάνει ακόμη περισσότερες περικοπές στις δαπάνες του. Ολα είναι στάσιμα.
Αυτή την έρημο αντιμετωπίζουν όσοι χάνουν τη δουλειά τους. Και όλοι αυτοί είναι από τον ιδιωτικό τομέα, επειδή η κυβέρνηση και τα άλλα κόμματα στέκονται σαν φύλακες μπροστά από τον δημόσιο τομέα, ορκιζόμενοι ότι κανείς δεν θα τον θίξει. Αν δεν αλλάξουν στάση, η χώρα δεν έχει καμία ελπίδα. Είναι κοινός τόπος ότι το Δημόσιο είναι δυσανάλογα μεγάλο σε σχέση με το μέγεθος και τις ανάγκες της χώρας. Η ατελείωτη συζήτηση για το μέγεθος του δημοσίου τομέα, όμως, καλύπτει το πραγματικό του πρόβλημα: είναι άχρηστος. Αν ήταν μικρός και άχρηστος θα ήταν ένα πρόβλημα, αν ήταν μεγάλος αλλά λειτουργικός θα ήταν άλλο· το γεγονός ότι είναι και τεράστιος και άχρηστος τον κάνει το μεγαλύτερο εμπόδιο στην ανάπτυξη του τόπου και στην προσπάθεια να βρεθεί διέξοδος από την κρίση. Η κυριαρχία της μετριότητας, της απόλυτης ανικανότητας του κρατικού μηχανισμού είναι η βαθύτερη πληγή της χώρας – χειρότερη από την ανεπάρκεια των πολιτικών, πιο επικίνδυνη από τη διαφθορά για την οποία γίνεται τόση συζήτηση εντός και εκτός συνόρων.
Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, όσο η Ελλάδα είναι μέλος της Ε.Ε., χάθηκαν δεκάδες δισ. ευρώ από κοινοτικά κονδύλια που δεν απορροφήθηκαν, που σπαταλήθηκαν σε άχρηστα, πανάκριβα έργα και σε άστοχες στρατηγικές, ενώ το εκπαιδευτικό σύστημα, ο χώρος της υγείας και η κοινωνική ασφάλιση κατάπιναν ατελείωτα ποσά χωρίς να παρέχουν το ανάλογο αποτέλεσμα. Με όλα αυτά, συσσωρεύτηκε το χρέος που σήμερα κοντεύει να ανέλθει στο ίσως μη αναστρέψιμο 150% του ΑΕΠ. Οσο κι αν έφταιγε η διαφθορά όσων αναμειγνύονται στη διαχείριση κρατικών κονδυλίων, κάτι θα είχε μείνει· κάπου θα μπορούσαμε να ακουμπήσουμε σήμερα που επιχειρούμε την ανοικοδόμηση της χώρας. Το πρόβλημα της ανικανότητας, όμως, είναι πολύ μεγαλύτερο απ’ αυτό της κλεψιάς: ενώ δεν είναι διεφθαρμένοι όλοι οι δημόσιοι υπάλληλοι, η αναποτελεσματικότητα του συστήματος αχρηστεύει και τους πιο ικανούς. Ολοι γνωρίζουμε τίμιους και ικανούς ανθρώπους που δουλεύουν στον ευρύτερο δημόσιο τομέα και βλέπουμε πως ό,τι κι αν κάνουν, πολεμούν μάταια εναντίον των αδιεξόδων του συστήματος.
Με αυτά τα δεδομένα, η λύση δεν είναι να μειωθεί ο αριθμός των εργαζομένων στον δημόσιο τομέα αλλά να αξιολογηθούν αυτοί και να ανασυσταθούν οι υπηρεσίες ώστε να γίνουν πιο παραγωγικές και λειτουργικές. Μόνο τότε θα γνωρίζουμε πόσοι και ποιοι υπάλληλοι είναι απαραίτητοι και ποιοι περιττοί. Αν δεν γίνει αυτό, όλα τα μέτρα τα οποία η κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη να εφαρμόσει έως τον Μάρτιο θα έχουν περιορισμένο αποτέλεσμα. Η απογραφή των εργαζομένων που έγινε πριν από λίγους μήνες –και όσα απεκάλυψε– είναι μια καλή αρχή για την εξυγίανση. Τώρα απαιτούνται η επιβολή μιας ιεραρχίας η οποία θα λειτουργεί σαν ραχοκοκαλιά και η αυστηρή αξιολόγηση των εργαζομένων. Το αν θα ακολουθήσουν απολύσεις είναι δευτερεύον.
Αν δεν γίνει αποτελεσματικός ο δημόσιος τομέας θα πάνε χαμένες όλες οι περικοπές συντάξεων και μισθών – όλες οι θυσίες των πολιτών. Θα μείνουν αβοήθητοι οι εργαζόμενοι και οι απολυμένοι, οι οποίοι πληρώνουν το τίμημα των όποιων αστοχιών των εργοδοτών τους αλλά και των ανίκανων δημόσιων υπηρεσιών. Είτε εξαρτώνται από επιδόματα και προγράμματα κατάρτισης είτε χρειάζονται βοήθεια για να ιδρύσουν δική τους επιχείρηση, οι ανάγκες των ανέργων οφείλουν να γίνουν πιο σημαντικές για την κυβέρνηση και τα κόμματα απ’ ό,τι είναι η χωρίς όριο προστασία της εκλογικής τους πελατείας στο Δημόσιο.