Ανάπτυξη, ωστόσο, σημαίνει επενδύσεις, κι αυτές απαιτούν κίνητρα και προστασία. Τα κίνητρα είναι απαραίτητα, αφού η Ελλάδα ανταγωνίζεται, στην προσέλκυση επενδύσεων, άλλες χώρες, οι οποίες τα παρέχουν αφειδώς. Εκτός όμως από τα κίνητρα, χρειάζεται και η προστασία των στρατηγικών επιχειρήσεων. Αρκετοί, κυρίως φιλελεύθεροι, απορρίπτουν, για λόγους αρχής, την προστασία. Στην πράξη, όμως, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Οι ισχυρές χώρες έχουν ισχυρές επιχειρήσεις επειδή τις προστάτευσαν (και τις προστατεύουν) από τον
«ξενόφερτο» ανταγωνισμό. Το κεφάλαιο μπορεί να μη γνωρίζει πατρίδα, αλλά η πατρίδα αποδεικνύεται ότι γνωρίζει τα... δικά της κεφάλαια! Μια ευρωπαϊκή φαρμακευτική εταιρεία, για να εισάγει τα προϊόντα της στην αχανή και «ελεύθερη» αγορά των ΗΠΑ, υποχρεωτικά συνεργάζεται με μια αμερικανική εταιρεία, παραχωρώντας π.χ. δικαιώματα παράλληλης κυκλοφορίας των προϊόντων της (co-marketing). Η ξένη εταιρεία, δηλαδή, εκχωρεί το προϊόν της, με διαφορετικό εμπορικό όνομα, αποκτώντας εξ αρχής έναν Αμερικανό ανταγωνιστή στην αμερικανική αγορά. Πρόκειται, ασφαλώς, για τον ορισμό του κρατικού προστατευτισμού, ο οποίος παραμένει ακμαίος στην πατρίδα της ελεύθερης αγοράς.
Στην Ελλάδα, οι διεθνείς φαρμακευτικές εταιρείες που διατηρούσαν εργοστάσια παραγωγής τα έκλεισαν ή τα πούλησαν – όλες πλην μιας, η οποία πραγματοποιεί από το Κορωπί το 1% των ελληνικών εξαγωγών, σε πείσμα των προσπαθειών του ελληνικού κράτους να... κλείσει το εργοστάσιο. Η αποβιομηχάνιση συνέβη επειδή η νομοθεσία ήταν εναντίον των εγχωρίως παρασκευαζομένων φαρμάκων. Δεν είναι στόχος του παρόντος σημειώματος να κατανείμει ευθύνες σε πολιτικούς και κόμματα. Αλλωστε, η αποβιομηχάνιση και η μετατροπή των πολιτών σε συμβασιούχους και δημοσίους υπαλλήλους αποτέλεσε κοινό στόχο «εργαζομένων», συνδικάτων και πολιτικών δυνάμεων…
Πράγματι, ενώ οι τιμές των εισαγομένων φαρμάκων υπολογίζονταν με βάση την τιμή εισαγωγής (ή τις τιμές σε άλλες χώρες της Ευρώπης), για τα εγχωρίως παρασκευαζόμενα οι αρχές απαιτούσαν... κοστολόγηση: τόσο το μπουκάλι, τόσο το κουτί, τόσο τα συστατικά. Η κατάσταση αρχικώς αντιμετωπίστηκε με εικονικά τιμολόγια πρώτων υλών και υλικών συσκευασίας, ώστε να επιτυγχάνεται υψηλότερη τιμή, με την προτροπή των αρμόδιων υπηρεσιακών (και πολιτικών) παραγόντων! Στη συνέχεια, ωστόσο, τα εγχωρίως παρασκευαζόμενα άρχισαν, όπως ήταν φυσικό, να αντικαθίστανται μαζικά από εισαγόμενα.
Η ελληνική παραγωγή προσφέρει κυρίως επώνυμα γενόσημα φάρμακα (branded generics), ουσιωδώς όμοια με τα πρωτότυπα. Παράλληλα, επενδύει στην έρευνα, σε επίπεδο φαρμακοτεχνικών μορφών. Μερικές εταιρείες διαθέτουν εργοστάσια και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, λειτουργώντας πλέον ως πολυεθνικές. Από το καλοκαίρι μέχρι σήμερα, εγκαινιάστηκαν ένα νέο εργοστάσιο στη Ροδόπη και ένα ερευνητικό κέντρο στην Αττική. Η έναρξη υπολογισμού της τιμής των γενόσημων ως ποσοστό, υψηλό είναι αλήθεια, της τιμής των πρωτότυπων φαρμάκων (1989 και έκτοτε) αποτέλεσε το εφαλτήριο της ανάπτυξης. Σήμερα, το μεγαλύτερο μέρος της εγχώριας παραγωγής εξάγεται, σε περισσότερες από 50 χώρες στον κόσμο. Οι θέσεις εργασίας έφτασαν τις 5.500. Η απασχόληση στον κλάδο αυξανόταν 6% ετησίως για περίπου 10 χρόνια, για να ανακοπεί βίαια το 2010.
Ζητείται, από πολλές πλευρές, να μειωθούν δραστικά οι τιμές των γενόσημων, ώστε να εξοικονομήσουν πόρους τα ασφαλιστικά Ταμεία. Γιατί, διερωτώνται πολλοί, το Δημόσιο να πριμοδοτεί εμμέσως, με τα γενόσημα, ιδιωτικές επενδύσεις και θέσεις εργασίας στον ιδιωτικό τομέα; Ωστόσο, για να υπάρξει αξιόλογη εξοικονόμηση πόρων, δεν αρκεί να καταρρεύσουν οι τιμές των γενόσημων. Επιβάλλεται, παράλληλα, η υποχρεωτική προτίμησή τους από τους γιατρούς των ασφαλιστικών Ταμείων. Αν συμβούν αυτά, η εγχώρια παραγωγή θα χαθεί από τον «ελεύθερο ανταγωνισμό» με διεθνείς κολοσσούς γενόσημων.
Τα γενόσημα, άλλωστε, δεν «εφευρέθηκαν» για να μειώνουν τις δαπάνες, όπως πολλοί νομίζουν στη χώρα μας. Στα κράτη με ισχυρή ερευνητική βιομηχανία και ισχυρές εταιρείες generic, όπως η Γερμανία, οι πόροι που εξοικονομούνται διοχετεύονται στα πρωτότυπα σκευάσματα που έχουν πολύ υψηλές τιμές, με σκοπό την ενίσχυση της έρευνας, τη διείσδυση των ερευνητικών εταιρειών στις διεθνείς αγορές και τη στήριξη της τιμής τους σε άλλες χώρες. Στη Γερμανία, για παράδειγμα, τα generic κατέχουν το 60% της κατανάλωσης, αλλά τα πρωτότυπα απορροφούν πάνω από το 75% της φαρμακευτικής δαπάνης! Το ίδιο συμβαίνει και στη Σουηδία, την Αγγλία και άλλες χώρες. Ανάλογα με τη χώρα, οι τιμές των generic αποτελούν ποσοστό 20-90% εκείνης των πρωτοτύπων.
Στην Ελλάδα, που δεν έχουμε έρευνα πρωτοτύπων, οι τιμές των generic αποτελούν εργαλείο προστασίας της εγχώριας παραγωγής και των θέσεων εργασίας. Αλλά και τα κίνητρα επενδύσεων, τα οποία συνιστούν ανεπιφύλακτα οι επικριτές των μέτρων προστασίας, αποτελούν επίσης, τελικά, πριμοδότηση θέσεων εργασίας και παραγωγής πλούτου. Γιατί να είμαστε υπέρ των κινήτρων και κατά της προστασίας; Αν μειώσουμε π.χ. τις ασφαλιστικές εισφορές, ως κίνητρο επένδυσης, το ΙΚΑ θα χάσει χρήματα. Το ίδιο συμβαίνει και με τα ακριβά generic. Ποια είναι η διαφορά;
* O Μιχάλης Πιτσιλίδης είναι διευθυντής του περιοδικού Popular Medicine.
Αναρτήσεις
