Η ψυχοπαθολογία που ανέκαθεν ήταν συνυφασμένη με μια πλούσια μυθολογία, δεν είναι ένα πάνχρηστον, μια πανάκεια ικανή να εξηγήσει τα πάντα. Η αναλυτική της δύναμη είναι, και αξίζει να είναι, οριοθετημένη.
Λυπάμαι για την επιλογή της συγκεκριμένης αναπτυξιακής διαταραχής που επηρεάζει τον τρόπο επικοινωνίας και τις σχέσεις ενός ατόμου με το περιβάλλον
του, για να αναδειχθεί η παθογένεια της χώρας μας μέσα στα σχολεία.
Στις γραμμές που ακολουθούν θα προσπαθήσω να διατυπώσω μια άλλη αλήθεια για τα άτομα που πάσχουν από αυτή τη διαταραχή.
To σύνδρομο asperger αναφέρεται σε άτομα με υψηλής λειτουργικότητας αυτισμό. Ατομα που μέσα από ιδιαίτερες δεξιότητες αλλά και δυσκολίες επικοινωνίας και προσαρμογής παλεύουν μαζί με τις οικογένειες τους να αντισταθούν στα δεινά της πάθησης τους. Ο στιγματισμός είναι ο βέβαιος τρόπος υπονόμευσης κάθε τέτοιας προσπάθειας. Oι στρεβλώσεις, καθώς φαίνεται, δεν είναι προνόμιο μόνο μιας επικίνδυνης για την αλήθεια «τηλε-κουλτουρας» αλλά και κάθε λογής ευαίσθητων κειμένων που ενώ επικαλούνται την αξία της ενσυναίσθησης, κατακλύζονται από αυτήν.
«Αδιαφορούν για τα συναισθήματα των άλλων και κρατούν αποστάσεις από οτιδήποτε δεν αφορά άμεσα τον εαυτό τους» λέει για τα άτομα με asperger ο συγγραφέας του άρθρου. Πυρήνας όμως της παθολογίας τους δεν είναι η αδιαφορία τους αλλά το γεγονός πως παρόλο που επιθυμούν την συναναστροφή δεν ξέρουν πώς να την πετύχουν…
«Κάνουν λάθος όσοι πιστεύουν ότι δεν έχουμε συναισθήματα» λέει χαρακτηριστικά η Μεσσίνα Πέρλα στην εξαιρετικά κατατοπιστική συνέντευξη που έδωσε στον Σταυρο Θεοδωράκη (βλέπε τα Νεα 22-11-08). «Φανταστείτε τον αυτισμό σαν μία ομπρέλα. Από κάτω έχει δυσκολίες αλλά και ικανότητες» προσθέτει.
Αξίζει όσοι σχηματίσουν την αρνητική εικόνα που ο συγγραφέας επιφυλάσσει για τα άτομα με Asperger, να ενημερωθούν για το τι μπορεί να κάνουν αυτά τα άτομα. «Είναι οι αυθεντικοί στοχαστές και μια καθοδηγητική δύναμη του πολιτισμού μας» υποστηρίζει η Diane Kennedy, συγγραφέας και υποστηρικτής του συνδρόμου Asperger. Η Δρ. Temple Grandin, ακαδημαϊκός και πετυχημένη μηχανικός, ατομο με αυτισμό που η ζωή της έγινε κινηματογραφική ταινία («Ζωή σαν τριαντάφυλλο) πιστεύει ότι η δυσλειτουργία της αποτελεί πλεονέκτημα.
Στο εξαιρετικό βιβλίο «Ποιος σκότωσε τον σκύλο τα μεσάνυχτα» του Μαρκ Χάντον, σκιαγραφείται η αξιοθαύμαστη ιστορία του αυτιστικού Κρίστοφερ. Μια πληθώρα αντίστοιχων μελετών και μαρτυριών μας κάνουν να σκεφτούμε ξανά και ξανά πόσο ο χαρακτηρισμός είναι το κελί της ταυτότητας.
Ο Hans Asperger, ο Γερμανός γιατρός που ανακάλυψε το σύνδρομο υποστήριζε ότι για την επιτυχία στην επιστήμη ή την τέχνη, μια μικρή ποσότητα αυτισμού είναι απαραίτητη. Πίστευε ότι η απομάκρυνση από τον καθημερινό κόσμο και από τα απλά πρακτικά ζητήματα είναι ο τρόπος για να επανεξετάσεις ένα θέμα με πρωτοτυπία σαν να δημιουργείς από την αρχή παρθένους τρόπους με όλες τις επιδεξιότητες να διοχετεύονται σε μια ειδικότητα.
Ο Jacob Barnett που στα δύο του χρόνια διαγνώστηκε με σύνδρομο Asperger, σήμερα, σε ηλικία 14 ετών, διαθέτει δείκτη ευφυΐας υψηλότερο του Αϊνστάιν και είναι ένας από τους πλέον άξιους ερευνητές στον τομέα της κβαντικής φυσικής. Ιδιαίτερα κατατοπιστικό είναι επίσης το βιβλίο των Michael Fitzgerald και Brendan O'Brien «Genius Genes: How Asperger Talents Changed the World». Είναι μια τεκμηριωμένη μελέτη για τις εκπληκτικές δυνατότητες του αυτισμού. Συγγραφείς όπως ο Norm Ledgin ισχυρίζονται ότι προσωπικότητες που σημαδεψαν την ιστορία όπως π.χ μεταξύ άλλων ο Τζέφερσον, η Μαρία Κιουρί, ο Μότζαρτ, ο Αϊνστάιν, έπασχαν από σύνδρομο Asperger. Yπάρχουν και αυτοί που πιστεύουν ότι ο Σαιξπηρ, ο Γαλιλαίος, ο Δαρβίνος και ο Αριστοτέλης έπασχαν επίσης από το ίδιο σύνδρομο.
Είναι βέβαια λάθος να ταυτίζουμε την ιδιοφυία με κάθε πάσχοντα από Asperger. Οι εξαιρετικά υψηλές δεξιότητες μπορεί να αφορούν ένα στα πέντε μόνο άτομα, όμως οι θετικές όψεις του συνδρόμου είναι αναγνωρίσιμες στους περισσότερους. Eτσι τα άτομα αυτά έχουν πολύ πλούσιο λεξιλόγιο, κατανοούν πολλαπλά επίπεδα σημασίας λέξεων, είναι συνήθως απαλλαγμένοι από σεξιστικά ή ρατσιστικά αισθήματα, διακατέχονται από αγάπη και όχι από μίσος για τον αλλον, δεν επηρεάζονται εύκολα από τον άλλον και δεν θέλουν να τον χειραγωγήσουν. Εχουν μια προσήλωση στην αλήθεια, μια αδυναμία σχεδόν εγγενή να λένε ψέματα και να έχουν μυστικά από τους άλλους. Εχουν θεωρηθεί ιδανικοί και άξιοι εμπιστοσύνης φίλοι. Με λίγα λόγια τίποτα από όσα τους καταμαρτυρεί το άρθρο δεν ανταποκρίνεται στην αλήθεια τους.
Η κρίση μέσα στα πολλά δεινά κλέβει και την συμπόνοια, τη γενναιοδωρία, την επιείκεια μας απέναντι στον διαφορετικό άλλον. Αλλοιώνει την πρόσληψη μας για το τι μπορεί και τι δεν μπορεί να κάνει το πλάσμα που ονομάζεται «άνθρωπος» όταν αυτό το πλάσμα τυχαίνει να είναι διαφορετικό από εμάς.
Κι όμως ο άνθρωπος δεν έπαψε ποτέ να είναι αυτός που υπερβαίνει τους περιορισμούς της μοίρας του. Ο λόγος που δεν έπαψε ποτέ να σκοτώνει, να αθωώνει, να κακοποιεί, αξίζει μιας παραπάνω προσοχής.
*Η Φωτεινή Τσαλίκογλου είναι συγγραφέας και καθηγήτρια ψυχολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.
Αναρτήσεις
