Η χώρα περνά μια εξαιρετικά κρίσιμη περίοδο. Οι παθολογίες δεκαετιών που μας έφτασαν ως εδώ συνεχίζονται πρακτικά αδιατάρακτες, ενώ οι περικοπές έχουν ως προνομιακό στόχο τους πολίτες αυτής της χώρας με χαμηλό εισόδημα και μικρή πρόσβαση στους κύκλους εξουσίας.
Το σύστημα υγείας αποτελεί ακριβή μικρογραφία του συνόλου. Επί δεκαετίες κυριαρχεί το πελατειακό κράτος, οι (καθόλου τυχαίοι) οργανωτικοί ανορθολογισμοί, οι πρακτικές διαπλοκής “διαχειριστών” και “λειτουργών υγείας” με οικονομικά συμφέροντα. Δυστυχώς είναι πολλά τα λεφτά. Αρκετά, για να αρχίσει η άμβλυνση των συνειδήσεων και η χαλάρωση των αναστολών, με την παράλληλη δυστυχώς ενοχική σιωπή των ηθικών.
Αποτέλεσμα: οι δαπάνες υγείας έχουν εκτιναχθεί στα ύψη και ο πολίτης στερείται τη φροντίδα υγείας που χρειάζεται (και ως φορολογούμενος πληρώνει). Οι σπατάλες πρέπει να καταπολεμηθούν αποφασιστικά και η ανοχή στην παραβατικότητα να είναι μηδενική. Αλλά προϋπόθεση για αυτό είναι να γίνουν ουσιαστικές τομές στη λειτουργία των θεσμών. Οι αλλαγές όμως, στο σύστημα υγείας είναι συνήθως ανεπαρκείς και πρόχειρες. Κυριαρχούν οι “τυφλές” και “οριζόντιες” περικοπές. Αυτές όχι μόνο δεν αποδίδουν οικονομικά (συχνά οδηγούν σε καταστάσεις που τελικά έχουν μεγαλύτερο κόστος), αλλά και υπονομεύουν μια ουσιώδη πλευρά της προσπάθειας να ορθοποδήσει η κοινωνία και να αναπτυχθεί η χώρα: αγνοούν ότι το σύστημα υγείας έχει καίριο ρόλο, ιδιαίτερα σε περίοδο κρίσης.
Όπως γνωρίζουν καλά όσοι έχουν άμεση εμπειρία οι ίδιοι ή κοντινοί τους άνθρωποι, η σοβαρή ασθένεια μπορεί να απειλήσει με προσωπική ή/και οικογενειακή κατάρρευση, με πλήρη αλλαγή τους “στάτους” της ζωής. Το σύστημα υγείας καλείται να σταθεί ανάχωμα απέναντι σε αυτήν την απειλή. Οι ανισότητες και το έλλειμμα αλληλεγγύης για τα μεγάλα συμβάντα της ζωής, την αρρώστια και το θάνατο, δεν μπορούν να γίνουν αποδεκτά ούτε από τη σημερινή κοινωνία ούτε από την παράδοση πολιτισμού της χώρας. Απειλούν τα θεμέλια της κοινωνικής συνοχής. Το σύστημα υγείας καλείται να αποτελέσει φραγμό και για αυτήν την απειλή. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, η χώρα χρειάζεται ένα ανθρώπινο, αποτελεσματικό και δίκαιο σύστημα υγείας.
Παρά τις δυσκολίες, το Εθνικό Σύστημα Υγείας της χώρα μας, το ΕΣΥ, διαθέτει ανθρώπους που ασκούν ιατρικό, νοσηλευτικό και διοικητικό έργο υψηλού επιπέδου με αξιοπρέπεια και ανιδιοτέλεια. Κατά κανόνα οι λειτουργοί αυτοί βρίσκονται στο περιθώριο. Εδώ βρίσκεται η πρόκληση: οι αλλαγές που απαιτούνται περνούν μέσα από τη συστηματική ανάδειξη της οπτικής, του λόγου και του ρόλου των ανθρώπων αυτού του “άλλου” ΕΣΥ, αυτής της “άλλης” πλευράς της κοινωνίας. Δεν είναι δυνατόν να θεμελιωθεί οποιαδήποτε δημόσια πολιτική υγείας, οποιαδήποτε θεσμική τομή εξυγίανσης και εξορθολογισμού χωρίς να αναδειχθεί και να αναλάβει ρόλο μια “κρίσιμη μάζα” ενεργών ανθρώπων που αντιτάσσονται έμπρακτα στη διαφθορά, τον ατομικισμό, την αναξιοκρατία που επικρατούν. Οι άνθρωποι αυτοί υπάρχουν. Σήμερα βρίσκονται στον “έξω κύκλο”. Κρίσιμο έργο της πολιτικής είναι να τους αναδείξει και να τους δώσει ρόλο.
Το ζήτημα είναι γενικότερο και αφορά πολλούς τομείς της κοινωνίας και του κράτους: οι αναγκαίες τομές στη λειτουργία των θεσμών πρέπει να συνοδευτούν από την ανάδειξη και απόδοση ρόλου στο είδος των ανθρώπων που μπορούν να δώσουν νόημα στο αίτημα για προάσπιση του δημοσίου συμφέροντος, που είναι άξιοι στη δουλειά τους, που (συχνά με προσωπικό κόστος) έχουν σταθεί έξω από το πλέγμα του πελατειακού συστήματος και της διαπλοκής. Το ζήτημα είναι βαθύτατα πολιτικό και πρέπει να τεθεί στο κέντρο της συζήτησης.
*Ο Χρήστος Μιχαηλίδης είναι Γιατρός - Παθολόγος, Διευθυντής του ΕΣΥ.
Το σύστημα υγείας αποτελεί ακριβή μικρογραφία του συνόλου. Επί δεκαετίες κυριαρχεί το πελατειακό κράτος, οι (καθόλου τυχαίοι) οργανωτικοί ανορθολογισμοί, οι πρακτικές διαπλοκής “διαχειριστών” και “λειτουργών υγείας” με οικονομικά συμφέροντα. Δυστυχώς είναι πολλά τα λεφτά. Αρκετά, για να αρχίσει η άμβλυνση των συνειδήσεων και η χαλάρωση των αναστολών, με την παράλληλη δυστυχώς ενοχική σιωπή των ηθικών.
Αποτέλεσμα: οι δαπάνες υγείας έχουν εκτιναχθεί στα ύψη και ο πολίτης στερείται τη φροντίδα υγείας που χρειάζεται (και ως φορολογούμενος πληρώνει). Οι σπατάλες πρέπει να καταπολεμηθούν αποφασιστικά και η ανοχή στην παραβατικότητα να είναι μηδενική. Αλλά προϋπόθεση για αυτό είναι να γίνουν ουσιαστικές τομές στη λειτουργία των θεσμών. Οι αλλαγές όμως, στο σύστημα υγείας είναι συνήθως ανεπαρκείς και πρόχειρες. Κυριαρχούν οι “τυφλές” και “οριζόντιες” περικοπές. Αυτές όχι μόνο δεν αποδίδουν οικονομικά (συχνά οδηγούν σε καταστάσεις που τελικά έχουν μεγαλύτερο κόστος), αλλά και υπονομεύουν μια ουσιώδη πλευρά της προσπάθειας να ορθοποδήσει η κοινωνία και να αναπτυχθεί η χώρα: αγνοούν ότι το σύστημα υγείας έχει καίριο ρόλο, ιδιαίτερα σε περίοδο κρίσης.
Όπως γνωρίζουν καλά όσοι έχουν άμεση εμπειρία οι ίδιοι ή κοντινοί τους άνθρωποι, η σοβαρή ασθένεια μπορεί να απειλήσει με προσωπική ή/και οικογενειακή κατάρρευση, με πλήρη αλλαγή τους “στάτους” της ζωής. Το σύστημα υγείας καλείται να σταθεί ανάχωμα απέναντι σε αυτήν την απειλή. Οι ανισότητες και το έλλειμμα αλληλεγγύης για τα μεγάλα συμβάντα της ζωής, την αρρώστια και το θάνατο, δεν μπορούν να γίνουν αποδεκτά ούτε από τη σημερινή κοινωνία ούτε από την παράδοση πολιτισμού της χώρας. Απειλούν τα θεμέλια της κοινωνικής συνοχής. Το σύστημα υγείας καλείται να αποτελέσει φραγμό και για αυτήν την απειλή. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, η χώρα χρειάζεται ένα ανθρώπινο, αποτελεσματικό και δίκαιο σύστημα υγείας.
Παρά τις δυσκολίες, το Εθνικό Σύστημα Υγείας της χώρα μας, το ΕΣΥ, διαθέτει ανθρώπους που ασκούν ιατρικό, νοσηλευτικό και διοικητικό έργο υψηλού επιπέδου με αξιοπρέπεια και ανιδιοτέλεια. Κατά κανόνα οι λειτουργοί αυτοί βρίσκονται στο περιθώριο. Εδώ βρίσκεται η πρόκληση: οι αλλαγές που απαιτούνται περνούν μέσα από τη συστηματική ανάδειξη της οπτικής, του λόγου και του ρόλου των ανθρώπων αυτού του “άλλου” ΕΣΥ, αυτής της “άλλης” πλευράς της κοινωνίας. Δεν είναι δυνατόν να θεμελιωθεί οποιαδήποτε δημόσια πολιτική υγείας, οποιαδήποτε θεσμική τομή εξυγίανσης και εξορθολογισμού χωρίς να αναδειχθεί και να αναλάβει ρόλο μια “κρίσιμη μάζα” ενεργών ανθρώπων που αντιτάσσονται έμπρακτα στη διαφθορά, τον ατομικισμό, την αναξιοκρατία που επικρατούν. Οι άνθρωποι αυτοί υπάρχουν. Σήμερα βρίσκονται στον “έξω κύκλο”. Κρίσιμο έργο της πολιτικής είναι να τους αναδείξει και να τους δώσει ρόλο.
Το ζήτημα είναι γενικότερο και αφορά πολλούς τομείς της κοινωνίας και του κράτους: οι αναγκαίες τομές στη λειτουργία των θεσμών πρέπει να συνοδευτούν από την ανάδειξη και απόδοση ρόλου στο είδος των ανθρώπων που μπορούν να δώσουν νόημα στο αίτημα για προάσπιση του δημοσίου συμφέροντος, που είναι άξιοι στη δουλειά τους, που (συχνά με προσωπικό κόστος) έχουν σταθεί έξω από το πλέγμα του πελατειακού συστήματος και της διαπλοκής. Το ζήτημα είναι βαθύτατα πολιτικό και πρέπει να τεθεί στο κέντρο της συζήτησης.
*Ο Χρήστος Μιχαηλίδης είναι Γιατρός - Παθολόγος, Διευθυντής του ΕΣΥ.
Αναρτήσεις
