Τριτογενές κάπνισμα... του Ι.Τούντα*

Η υγεία των μη καπνιστών δεν απειλείται μόνον από το παθητικό κάπνισμα.

Πρόσφατα, στην ιατρική ορολογία αναφέρεται, εκτός από το παθητικό κάπνισμα, το τριτογενές κάπνισμα ή «κάπνισμα από τρίτο χέρι».
Από το Κέντρο Ερευνας για τον Καρκίνο του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, διαπιστώθηκε ότι στα ρούχα ή στα μαλλιά των καπνιστών, στις μαλακές επιφάνειες των επίπλων και σε άλλους εσωτερικούς χώρους, μπορεί να παραμείνουν τοξικές ουσίες του καπνού για ώρες ή και μέρες μετά το σβήσιμο του τσιγάρου. Οσο δε πιο περιορισμένος είναι ο χώρος, όπως τα μικρά δωμάτια ή το εσωτερικό των αυτοκινήτων, τόσο πιο έντονο είναι το φαινόμενο αυτό.
Οι τοξικές αυτές ουσίες, που περιέχονται στο αόρατο αλλά τοξικό μίγμα αερίων και μορίων, περιλαμβάνουν βαρέα μέταλλα, καρκινογόνες ουσίες και ραδιενεργά υλικά. Εκτός όμως από τις
 ίδιες καρκινογόνες ουσίες που περιλαμβάνονται στον καπνό του τσιγάρου, δημιουργούνται και νέες από την επιμόλυνση χημικών παραγόντων που βρίσκονται σε εσωτερικούς χώρους από συστατικά του καπνού.
Η νικοτίνη, για παράδειγμα, παραμένει στις επιφάνειες των εσωτερικών χώρων για μεγάλο διάστημα και αλληλεπιδρά με το νιτρώδες οξύ που σχηματίζει το αέριο νιτρώδες οξείδιο, το οποίο απελευθερώνεται από τις εξατμίσεις των αυτοκινήτων και τις συσκευές αερίου. Οταν η νικοτίνη συνδυάζεται με το νιτρώδες οξύ, σχηματίζονται οι καρκινογόνες νιτροσαμίνες (TSNA).
Εχει, επίσης, διαπιστωθεί, πως, παρ' όλο που είναι καλύτερα να καπνίζει κάποιος σε υπαίθριους χώρους παρά σε εσωτερικούς, ακόμα και σε αυτές τις περιπτώσεις, τα κατάλοιπα του καπνού που επικολλώνται στο δέρμα, στα μαλλιά και στα ρούχα του καπνιστή τον ακολουθούν πίσω στον εσωτερικό χώρο και διαχέονται παντού. Η διαπίστωση αυτή αποδυναμώνει σημαντικά την ισχύουσα εντύπωση ότι το κάπνισμα σε εξωτερικούς χώρους δεν αποτελεί απειλή για τους μη καπνιστές.
Η απειλή του τριτογενούς καπνίσματος είναι πολύ πιο ισχυρή για τα παιδιά, τα οποία παίζοντας και μπουσουλώντας αγγίζουν τα κατάλοιπα του καπνού στα αντικείμενα, τα μεταφέρουν στο στόμα τους και τα καταπίνουν, ενώ έχει αναφερθεί και άμεση επικάθηση της νικοτίνης στο δέρμα του παιδιού, η οποία στη συνέχεια, εφόσον υπάρχει στην ατμόσφαιρα νιτρώδες οξύ, που συνήθως υπάρχει, σχηματίζει τις καρκινογόνες νιτροσαμίνες.
Το τριτογενές κάπνισμα, εφόσον επικάθεται και δεν αιωρείται, δεν αντιμετωπίζεται με αερισμό των χώρων, όπως το παθητικό κάπνισμα, αλλά μόνο με την πλήρη απαγόρευση του καπνίσματος στους κλειστούς χώρους.
Ιστοσελίδα Υγείας - Πρόληψης: www.neahygeia.gr
Του *ΓΙΑΝΝΗ ΤΟΥΝΤΑ, αν. καθηγητή Κοινωνικής Ιατρικής, Κέντρο Μελετών Υπηρεσιών Υγείας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, προέδρου ΕΟΦ