Καλώς ήρθατε στο μνημόνιο!

Του Ευτύχη Βαρδουλάκη, στην Κυπριακή "Καθημερινή"

Ο κύβος ερρίφθη. Η Κύπρος από το βράδυ της Πέμπτης είναι ουσιαστικά στο μνημόνιο. Μετά από πολλές παλινωδίες και αφού όλες οι άλλες ελπίδες δανεισμού απεδείχθησαν φρούδες, η Κύπρος οδηγήθηκε εκεί που πολλοί εξαρχής θεωρούσαν αναπόφευκτο.

Στη διαδρομή ως το μνημόνιο κατέρρευσαν πολλοί μύθοι, οι οποίοι εδώ και πολύ καιρό αναπαράγονται σε όλα τα μήκη και πλάτη του Ελληνισμού. Πρώτον ότι υπάρχουν χώρες όπως η Ρωσία, η Κίνα, κ.α., έτοιμες να δανείσουν άλλες χώρες προκειμένου να τσακίσουν τα μούτρα του παγκόσμιου καπιταλισμού. Απεδείχθη ότι ούτε η Ρωσία (με τις πολύ στενές σχέσεις με την Κύπρο…), ούτε η Κίνα, αλλά ούτε κανένας άλλος μοιράζει λεφτά. 

Ούτε η Ευρώπη μοιράζει, απλώς αυτή μετράει πάντα τη σχέση οφέλους-κόστους και μάλιστα όχι με αμιγώς οικονομικά, αλλά και πολιτικά κριτήρια.

Δεύτερον, ότι η εκμετάλλευση πλουτοπαραγωγικών πηγών αρκεί για να μας βγάλει από τέτοιες δύσκολες καταστάσεις. 

Στην Ελλάδα, επί μήνες διακινήθηκε ο μύθος ότι όλα γίνονται «για να της πάρουν τα πετρέλαια» (που ακόμα δεν έχουν εντοπιστεί επακριβώς…) την ώρα που απλώς θα αρκούσε η αξιοποίησή τους για να ξεχρεώσουμε. 

Στην Κύπρο, όπου η εξόρυξη Φυσικού Αερίου είναι γεγονός, με εντοπισμένα κοιτάσματα, συμβόλαια και ήδη υλοποιούμενες ενέργειες, αυτό δεν στάθηκε αρκετό για να αποφύγει η χώρα την προσφυγή στην τρόικα.

Τρίτον, ότι οι διαπραγματεύσεις είναι ζήτημα τσαμπουκά. Ότι αν είσαι μάγκας και καραμπουζουκλής, περνάς το δικό σου εύκολα και οι οχτροί το βάζουν στα πόδια. Ο κ. Χριστόφιας τα έκανε όλα. Και φώναξε και αντιστάθηκε και αντιρρήσεις συνείδησης επικαλέστηκε και απ’ όλα. Στο τέλος υπέγραψε και είπε και ένα τραγούδι. Αν το ίδιο διάστημα όπου κατανάλωσε χρόνο και αξιοπιστία δίνοντας μάχες οπισθοφυλακής, προσπαθούσε να διαπραγματευτεί επί της ουσίας και κυρίως σε οικονομική και όχι ιδεοληπτική βάση, ίσως η τελική συμφωνία για την Κύπρο να ήταν καλύτερη.

Ο απερχόμενος Πρόεδρος πήρε μια οικονομία με πλεόνασμα και μέσα σε λίγα χρόνια την κατέστησε οικονομικά ευάλωτη. Η αποτίμησή του δεν είναι θέμα του παρόντος σχολίου, αλλά ας μην τρέφει κανείς αυταπάτες ότι η ετυμηγορία θα είναι σκληρή. Ήταν όμως σε κάτι τυχερός. Ότι οι άνθρωποι που εμπιστεύθηκε στο Υπουργείο Οικονομικών και στην Κεντρική Τράπεζα απεδείχθησαν πιο ρεαλιστές από τον ίδιο. Και παρά την προφανή έλλειψη πολιτικής στήριξης από το Προεδρικό, προσπάθησαν να κάνουν το καλύτερο δυνατό λειτουργώντας με ρεαλισμό.

Από εδώ και μπρος βέβαια αρχίζουν τα δύσκολα. Η οικονομική αποτίμηση της συμφωνίας με την Τρόικα δεν είναι εύκολη αυτή τη στιγμή, εξάλλου δεν έχει ακόμα γίνει γνωστή στις λεπτομέρειές της.

Ωστόσο, πέρα από την οικονομική διάσταση του μνημονίου, υπάρχει και η παράμετρος της πολιτικής εφαρμογής του.

Η Κύπρος τον Φεβρουάριο θα έχει νέο Πρόεδρο, ο οποίος δεν θα είναι αυτός που έχει υπογράψει τη συμφωνία. Πιθανότατα ούτε ο Υπουργός Οικονομικών θα είναι ο ίδιος. Ένα βασικό ερώτημα είναι πώς θα αντιμετωπίσει τη συμφωνία ο νέος πρόεδρος. Θα τη θεωρήσει απολύτως δεσμευτική και θα προσπαθήσει να υλοποιήσει όλες τις πτυχές της; Πιθανότατα ναι, όποιος και αν εκλεγεί. Ίσως επιχειρήσει την αναθεώρηση κάποιων επιμέρους σημείων, αλλά όχι την εκ θεμελίων ανατροπή της. Σε κάθε περίπτωση, αυτό που δεν πρέπει να συμβεί, είναι να αποτελέσει το μνημόνιο την αφορμή μιας μικροπολιτικής «κλωτσοπατινάδας», όπου θα χρησιμοποιείται ως αφορμή για να παίζεται ένα «παιχνίδι ευθυνών» (blame game) για τα όσα δύσκολα επακολουθήσουν.

Ένα δεύτερο ερώτημα είναι πώς θα πολιτευτεί το ΑΚΕΛ ως αντιπολίτευση, δεδομένης της επιρροής του στο συνδικαλιστικό χώρο και φυσικά την ικανότητά του να κινητοποιεί κοινωνικά στρώματα. Θα κρατήσει χαμηλούς τόνους, αναλογιζόμενο και τις δικές του ευθύνες για την έως εδώ κατάληξη ή θα το δει την επερχόμενη λιτότητα ως αφορμή να ενδυναμώσει ξανά τα «φιλολαϊκά» χαρακτηριστικά του; Η λογική λέει ότι τουλάχιστον για ένα αρχικό διάστημα θα κινηθεί και αυτό σε χαμηλούς τόνους.

Άρα μια πρώτη προϋπόθεση, για την υπέρβαση των δυσκολιών, η πολιτική σταθερότητα, πιθανότατα θα υπάρχει.

Αν η Κύπρος θυμηθεί τον καλό της εαυτό, εκείνον που την οδήγησε στο οικονομικό θαύμα τα χρόνια μετά την εισβολή και την κατέστησε χώρα-πρότυπο, τότε οι δυσκολίες θα είναι πολύ μικρότερες από ό,τι άλλες χώρες που βίωσαν ανάλογες καταστάσεις. Η κοινωνία της διαθέτει «οικονομική κουλτούρα» και αυτό είναι το ισχυρότερο ίσως όπλο της. Αρκεί και η πολιτική να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων.