Οι αδέξιοι κηπουροί της Yγείας...Του Λυκ.Λιαρόπουλου*

Όλοι καταλαβαίνουμε ότι η Υγεία είναι σε δομικό αδιέξοδο. Καθημερινά δημοσιεύματα για τον «δεν πληρώνω» ΕΟΠΥΥ, βάσανα με τα φάρμακα, εμπάργκο προμηθευτών, απεργίες, κλείσιμο επιχειρήσεων, όλα δείχνουν κατάρρευση. Αν κάποιοι λυπούνται τον κ. Στουρνάρα, κανείς δεν ζηλεύει τον υπουργό Υγείας. Και οι δύο κινούνται σε τοπίο ρημαγμένο από «βόμβες διασποράς» που εκτόξευε επί δεκαετίες το πολιτικό μας σύστημα. Ο ανασχεδιασμός της οικονομίας των 200 δισ. και της υγείας των 24 δισ., σε συνθήκες τερατώδους ύφεσης, είναι έργα τιτάνια, πολιτικά σχεδόν αδύνατα.

Το μείζον πολιτικό πρόβλημα στην Υγεία είναι η τεράστια υποχώρηση των οικονομικών μεγεθών της ζήτησης και της προσφοράς, δηλαδή του «τζίρου». Η αποσάθρωση της οικονομίας και η εξαφάνιση των εισοδημάτων ενάμισι εκατομμυρίου ενεργών μελών της
κοινωνίας, δεν παράγει εισοδήματα, φόρους και εισφορές που συντηρούσαν το ΕΣΥ και έτρεφαν τον ιδιωτικό τομέα. Το μεγαλύτερο μέρος της μείωσης αφορά τις δημόσιες δαπάνες, τα νοσοκομεία του ΕΣΥ και τις υπηρεσίες του ΕΟΠΥΥ (πρώην ΙΚΑ). Το αποτέλεσμα είναι η δυσλειτουργία νοσοκομείων και το έντονα πολεμικό κλίμα στις σχέσεις με τους επαγγελματίες της Yγείας στο δημόσιο σύστημα. Στον ιδιωτικό χώρο, τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα. Μετά τη «θηριώδη» ανάπτυξη πόρων και υποδομών (γιατροί, κτίρια, τεχνολογία), ιδίως κατά τη «μοιραία» 10ετία 2000-2009 η αναιμική ζήτηση του 2012 και της επόμενης 5ετίας δεν μπορεί να συντηρήσει την υπάρχουσα υπερπροσφορά. Αναπόφευκτα είναι συμπίεση αμοιβών, μείωση θέσεων εργασίας, κλείσιμο μονάδων και αύξηση της ζήτησης σε δημόσιες υποδομές, που κάνει το πρόβλημα της υποχρηματοδότησής τους ακόμη οξύτερο. Το μόνο που μένει για την επόμενη 5ετία είναι η πολιτική διαχείριση της μετάβασης από το 10% του ΑΕΠ των 245 δισ. στο 9% των 200 δισ. του 2012, δηλαδή από 24,5 δισ. στα 18 δισ. Ποιος χάνει και πόσο από την «απώλεια» των 6,5 δισ. είναι, δυστυχώς, το άμεσο ζητούμενο της πολιτικής στην υγεία σήμερα.

Οι απώλειες εκτείνονται σε ολόκληρο το φάσμα. Γιατροί δεν προσλαμβάνονται ακόμη και όπου χρειάζονται, ούτε νοσηλεύτριες, είδος ήδη σε επικίνδυνη ανεπάρκεια. Λείπουν τα υλικά και οι προμηθευτές, ιδίως οι έντιμοι, καταστρέφονται. Το ηθικό όλων είναι καταρρακωμένο καθώς οι μόνες ενέργειες είναι στην κατεύθυνση των περικοπών και καθόλου στην ποιότητα και τη σημασία του έργου. Οι άρρωστοι χάνουν σε ποιότητα περίθαλψης, οι υγιείς πληρώνουν χωρίς αντίκρισμα, οι εργαζόμενοι χάνουν εισοδήματα και ολόκληρη η κοινωνία αισθάνεται ανασφάλεια. Στην Yγεία αυτό είναι ολέθριο και επικίνδυνο. Σαν να μην έφθανε αυτό, ο υπουργός Υγείας πρέπει να διασχίσει το πεδίο μάχης με ένα όχημα, τον ΕΟΠΥΥ, χωρίς πυρομαχικά και με το προσωπικό του έτοιμο για ανταρσία. Δεν μπορεί να σταματήσει, αλλά πρέπει να το διορθώσει εν κινήσει, πράγμα απίθανο. Η υγειονομική μεταρρύθμιση σε ώρα κρίσης με το σύστημα σε λειτουργία είναι διεθνώς το πιο δύσκολο εγχείρημα εφαρμοσμένης πολιτικής.

Ενα πολύτιμο δέντρο φυτεμένο σε λάθος εποχή, σε λάθος έδαφος, από αδέξιους και αδιάφορους κηπουρούς, απότιστο και αφρόντιστο, ο ΕΟΠΥΥ βγάζει ελάχιστους καρπούς που δεν φτάνουν για όλους. Συντηρείται από ανεπαρκείς ασφαλιστικές εισφορές εργαζομένων και εργοδοτών σε εποχή ανεργίας ρεκόρ. Η κρατική χρηματοδότηση «κόπηκε» στα… βαφτίσια, κανείς δεν ξέρει πώς και γιατί. Δεν έχει θεσμικό έλεγχο στις δαπάνες, αφού αυτές «ελέγχονται» από ανύπαρκτους μηχανισμούς στο υπ. Υγείας και το ακόμη πιο ανύπαρκτο ΚΕΣΥ. Χάρις σε αυτούς, ο κ. Λυκουρέντζος είναι υπουργός Υγείας με τους περισσότερους γιατρούς και τις περισσότερες και ακριβότερες αξονικές και μαγνητικές τομογραφίες ανά 1.000 κατοίκους στις 30 (αναπτυγμένες) χώρες του ΟΟΣΑ. Μόνο ο περιορισμός της δαπάνης (και της έκθεσης στη βλαβερή ακτινοβολία) που υφίσταται ο λαός (για να πλουτίζουν κάποιοι) κατά 50% θα γέμιζε πολλές τρύπες του δημόσιου συστήματος υγείας. Πολλά δημόσια «νοσοκομεία», σαράντα κατά την άποψή μου, μπορούν να «κλείσουν» αύριο και κανείς δεν θα το καταλάβει. Ισως είναι η ώρα της «δημιουργικής καταστροφής» που πάντα φέρνει η κρίση. Οσο για τον ιδιωτικό τομέα, ας συνεργασθεί με το Δημόσιο, για νέους «τζίρους», αλλά όχι μόνο από Ελληνες φορολογούμενους και όχι… «αφορολόγητα» και στο… «εξωτερικό».

* Ο κ. Λυκούργος Λιαρόπουλος είναι καθηγητής Οικονομικών της Υγείας, διευθυντής Εργαστηρίου Οργάνωσης και Αξιολόγησης Υπηρεσιών Υγείας, Τμήματος Νοσηλευτικής, Πανεπιστημίου Αθηνών.