Τα Δέκα Ψέματα που έγιναν χρήσιμοι μύθοι... της Σοφίας Βούλτεψη

Μετά από έναν χρόνο σκληρών μέτρων, που μέχρι στιγμής καταλήγουν στο γνωστό πηγάδι δίχως πάτο που όλοι, μεταξύ των οποίων και ο νέος τσάρος της Οικονομίας, ξορκίζουν, έχουν δημιουργηθεί και μια σειρά μύθοι – φυσική κατάληξη όλων των ψεμάτων. Πρόκειται για μύθους που αναπαράγονται τόσο από την πλευρά της κυβέρνησης, όσο και από την πλευρά εκείνων που συμφώνησαν με το Μνημόνιο, χωρίς να έχουν εγκαίρως απαιτήσει την λήψη μέτρων και παρακολουθώντας, σχεδόν με ικανοποίηση, την κυβέρνηση να… εφαρμόζει το προεκλογικό της πρόγραμμα – μέχρι την στιγμή που αποφάσισε να ομολογήσει πως ΔΕΝ μπορούσε να το εφαρμόσει. Ψέμα 1ο:  «Δεν προλαβαίναμε, έπρεπε να λάβουμε γρήγορες αποφάσεις, γι’ αυτό και οι συνομιλίες με την τριμερή των δανειστών μας ολοκληρώθηκαν γρήγορα». Η αλήθεια: Από τον Οκτώβριο του 2009 ως τον Μάρτιο του 2010, όταν ανήμερα της εθνικής εορτής αποφασίστηκε ο μηχανισμός, υπήρχε άφθονος χρόνος για να γίνουν κινήσεις, να βρεθούν πηγές χρηματοδότησης, να δανειστούμε από την ελεύθερη αγορά. Και οπωσδήποτε να διαπραγματευτούμε με τρόπο που θα γινόταν αποδεκτός από το σύνολο του πολιτικού κόσμου και από την κοινωνία. Προκειμένου να εξασφαλιστεί η αναγκαία απόσταση ανάμεσα στις προεκλογικές εξαγγελίες και στα μετεκλογικά αδιέξοδα, η κυβέρνηση έχασε χρόνο, ενώ, αν και το έλλειμμα ήταν υψηλό, επανέλαβε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ότι «θα εφαρμόσει το πρόγραμμά της». Για τους ίδιους λόγους εξάρτησης από τις προεκλογικές υποσχέσεις, δεν αντιμετωπίστηκαν παθογένειες όπως αυτές των ΔΕΚΟ και βέβαια δεν έγινε τίποτε όσον αφορά στην πάταξη της φοροδιαφυγής. Οι φοροφυγάδες – και ενδεχομένως χρηματοδότες – προστατεύτηκαν, σε αντίθεση με τους μισθωτούς και τους συνταξιούχους που υπήρξαν και πάλι τα μεγάλα θύματα. Ψέμα 2ο:  «Καταφύγαμε στο ΔΝΤ διότι διαφορετικά δεν θα μπορούσαμε να πληρώσουμε μισθούς και συντάξεις». Η αλήθεια: Είναι αδύνατον να φανταστούμε ότι αγωνιούσε κανείς για τη σύνταξη του παππού και της γιαγιάς. Διαφορετικά, δεν θα είχαν λεηλατηθεί τα ασφαλιστικά Ταμεία μέσω των σκανδάλων του Χρηματιστηρίου και των Ομολόγων. Στην πραγματικότητα, η κυβέρνηση – και δι’ αυτής το πολιτικό σύστημα – κέρδισε χρόνο, προσπαθώντας να διασωθεί. Είναι βέβαιο πως αν τον Απρίλιο του 2010 ομολογούσε πως δεν έχει να καταβάλει συντάξεις σ’ αυτούς που πλήρωναν εισφορές για μια ολόκληρη ζωή, θα είχε πέσει έκτοτε (όπως συνέβη σε όλες τις κυβερνήσεις που οδήγησαν τις χώρες τους στο ΔΝΤ). Ταλαιπωρούμεθα – και μάλιστα με εντελώς αβέβαιη κατάληξη – διότι (καθαρά για λόγους αυτοπροστασίας και όχι «για την σύνταξη του παππού) δεν τόλμησε κανείς να βγει και να πει πως τα ταμεία είναι άδεια μετά από τέσσερα κατ’ ουσίαν πακέτα στήριξης (τώρα βρισκόμαστε στο πέμπτο) και μετά από βαριά φορολογία. Υπενθυμίζω για άλλη μια φορά: Την περίοδο 1985-1987 λάβαμε ως «δώρο» 1,2 δις εκιού από τα Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα. Την περίοδο 1988-1993 (πρώτο πακέτο Ντελόρ) εισπράξαμε 8 δις εκιού από τα διαρθρωτικά ταμεία της τότε ΕΟΚ. Την περίοδο 1993-1999 (δεύτερο πακέτο Ντελόρ) λάβαμε 17,5 δις ευρώ για την οικονομική και κοινωνική συνοχή και την… ενίσχυση των ασθενεστέρων. Ακολούθησε το πακέτο των 25 δις ευρώ (2000 – 2006). Και τώρα γίνονται αλχημείες για να μπορέσουμε να ξεκολλήσουμε το ΕΣΠΑ (22.5 δις ευρώ). Σε όλα αυτά, πρέπει να προστεθούν και πακτωλοί χρημάτων από άλλες ευρωπαϊκές ενισχύσεις – αγροτικές, από τα Διαρθρωτικά Ταμεία κλπ. Ταλαιπωρούμεθα, αν και ο απολογισμός της κατανομής κοινοτικών πόρων δείχνει πως η Ελλάδα εισέπραξε αναλογικά τα περισσότερα κοινοτικά κονδύλια από κάθε κράτος – σε κάθε Έλληνα (υποτίθεται ότι)  πήγε το ποσό – ρεκόρ των 342 ευρώ, την ώρα που ο κοινοτικός μέσος όρος ήταν 168,3. Δεν μπορούσαν, λοιπόν, να πουν ότι τα λεφτά – για τα οποία δικαίως διαμαρτύρονται οι Ευρωπαίοι – δεν αξιοποιήθηκαν υπέρ της χώρας. Και επινόησαν το παραμύθι με την «σύνταξη του παππού»! Ψέμα 3ο: «Το Μνημόνιο απέτυχε επειδή η κυβέρνηση δεν το εφάρμοσε». Η αλήθεια: Καμιά χώρα δεν μπόρεσε να εφαρμόσει πλήρως το Πρόγραμμα που της επιβλήθηκε. Αν ρίξετε μια ματιά στις εκθέσεις του ΔΝΤ θα διαπιστώσετε πως είναι παρεμφερείς με τις δικές μας: Γίνεται προσπάθεια, χρειάζεται να ενταθεί, πρέπει να επιταχυνθούν οι μεταρρυθμίσεις, κλπ… Ψέμα 4ο: «Φταίει η τρόικα που δεν βγαίνουμε στις αγορές, διότι δεν ακούει τις συμβουλές μας» (το ακούσαμε κι’ αυτό από τον πρωθυπουργό κατά την συζήτηση για την Ψήφο Εμπιστοσύνης). Η αλήθεια:  Η τρόικα έφερε ένα Πρόγραμμα, το οποίο η κυβέρνηση έσπευσε να αποδεχθεί, χωρίς να επιφέρει τις αναγκαίες αλλαγές. Επιπλέον, στις αγορές δεν βγαίνουμε λόγω των αποφάσεων τις 11ης Μαρτίου (βλέπε 9ο Ψέμα). Ψέμα 5ο: «Το Πρόγραμμα με τα σκληρά μέτρα είναι μονόδρομος». Η αλήθεια: Το Πρόγραμμα έγινε μονόδρομος στα μάτια των δανειστών μας, διότι βαρέθηκαν να περιμένουν να πατάξουμε την φοροδιαφυγή, να βάλουμε τους φοροφυγάδες να πληρώσουν και να βάλουμε χέρι στις διαρκώς ελλειμματικές ΔΕΚΟ. Ψέμα 6ο: «Στην Ιρλανδία όλες οι πολιτικές δυνάμεις συναίνεσαν». Η αλήθεια: Η Ιρλανδία έλαβε μέτρα από τον Δεκέμβριο του 2009, όταν εδώ περί άλλα τυρβάζαμε. Επίσης, η Ιρλανδία κατέρρευσε εξαιτίας του τραπεζικού της συστήματος και όχι επειδή «λεφτά υπήρχαν». Και δεν χρειάστηκε να καυγαδίσουν τα κόμματα για την δική τους διαχείριση. Παρ’ όλα αυτά, τον Νοέμβριο του 2010 κατέφυγε στον μηχανισμό και  τον περασμένο Ιανουάριο, ο πρωθυπουργός Μπράιαν Κόουεν παραιτήθηκε από την ηγεσία του κόμματός του, του Φιάνα Φέιλ, και προκήρυξε εκλογές όταν υποχρεώθηκε να καταφύγει στον μηχανισμό και αφού πέντε μέλη του υπουργικού του συμβουλίου παραιτήθηκαν, χωρίς να σταθεί δυνατόν να αντικατασταθούν. Μάλιστα, ο υπουργός Εξωτερικών Μάικλ Μάρτιν είχε παραιτηθεί μετά την ψήφο εμπιστοσύνης που κέρδισε ο Κόουεν για την ηγεσία του κόμματος, καθώς είχε ζητήσει την αντικατάσταση του πρωθυπουργού λόγω αδυναμίας να χειριστεί την κρίση. Αυτό σημαίνει πως όταν ξέσπασε η κρίση, δεν υπήρχε συναίνεση ούτε καν στο εσωτερικό του ιρλανδικού κυβερνώντος κόμματος. Τελικά, ο Κόουεν, μετά την συντριπτική ήττα του τον περασμένο Φεβρουάριο, παραιτήθηκε και από την πολιτική ζωή – αν και στην διαπραγμάτευση είχε πετύχει από την αρχή καλύτερους όρους από την Ελλάδα, όπως η  επτάχρονη διάρκεια της αποπληρωμής του δανείου και η διατήρηση των χαμηλών φορολογικών συντελεστών. Είναι αλήθεια ότι το πρόγραμμα λιτότητας εγκρίθηκε από την ιρλανδική Βουλή, αλλά ο πρωθυπουργός που απέτυχε να σώσει την χώρα από τον μηχανισμό υποχρεώθηκε σε παραίτηση, καθώς τον εγκατέλειψαν οι εταίροι του, και πήγε σε εκλογές, τις οποίες και έχασε. Δεν συνέχισε να κυβερνά και να… σώζει τη χώρα! Ψέμα 7ο: «Στην Πορτογαλία όλες οι πολιτικές δυνάμεις συναίνεσαν». Η αλήθεια: Η Πορτογαλία κατέφυγε στον μηχανισμό στήριξης στις 6 Απριλίου, αφού προηγουμένως η κυβέρνηση Σόκρατες έπεσε, τιμωρούμενη διότι δεν αντιμετώπισε εγκαίρως την κρίση. Τα μέτρα λιτότητας δεν ψηφίστηκαν στη Βουλή, ενώ στις εκλογές της 5ης Ιουνίου – διότι και εκεί έγιναν εκλογές – το Σοσιαλιστικό Κόμμα συνετρίβη. Επιπλέον, τα επιτόκια που πέτυχε η Πορτογαλία ήσαν χαμηλότερα από τα δικά μας, ενώ οι διαπραγματεύσεις με την τρόικα κράτησαν εβδομάδες και ήσαν σχεδόν δημόσιες, αφού σ’ αυτές πήραν μέρος όλοι – κόμματα, συνδικάτα, σωματεία, εκπρόσωποι των επιχειρηματιών, των βιομηχάνων, των εμπόρων, των βιοτεχνών, των μικρομεσαίων, των αγροτών, της τουριστικής βιομηχανίας. Και βέβαια οικονομολόγοι, αλλά ακόμη και κοινωνιολόγοι. Δεν τους σερβιρίστηκε ένα ήδη συμφωνημένο πρόγραμμα. Ο σημερινός πρωθυπουργός Κοέλιο πήρε μέρος στις διαβουλεύσεις. Το ίδιο ο αρχηγός του μικρότερου κόμματος, ο Πόρτας, που σχημάτισε τελικά κυβέρνηση με τον νικητή. Γι’ αυτό και δεσμεύτηκαν στους στόχους του προγράμματος. Ψέμα 8ο: «Φτιάξαμε έναν μηχανισμό από την αρχή» (στην τελευταία συζήτηση ο πρωθυπουργός χρησιμοποίησε πρώτο πρόσωπο). Η αλήθεια: Ο μηχανισμός «φτιάχτηκε» πρώτα για την Ουγγαρία, την οποία μάλιστα ο πρωθυπουργός επισκέφθηκε τον Μάρτιο του 2010 – δέκα μέρες πριν συμφωνηθεί ο μηχανισμός για την Ελλάδα – για να συζητήσει, όπως έγραφε τότε ο συμπολιτευόμενος Τύπος, την «ουγγρική εμπειρία» και να δει από κοντά το «ουγγρικό πείραμα»! Η περίφημη «Πρωτοβουλία της Βιέννης», την οποία μας διαφημίζουν τώρα, εφαρμόστηκε κατά τις διασώσεις της Ουγγαρίας, της Ρουμανίας, της Λετονίας και της Σερβίας,  το 2009. Η Ουγγαρία πρώτη προσέφυγε στον μηχανισμό στα τέλη του 2008, όταν στην εξουσία βρισκόταν ο σοσιαλιστής Μπαϊνάι.  Επρόκειτο για τριμερή δανειοδότηση (ΔΝΤ, ΕΕ, ενώ τη θέση της ΕΚΤ είχε πάρει η Παγκόσμια Τράπεζα). Έλαβε δάνειο 25 δις ευρώ, το φιορίνι υποτιμήθηκε κατά 20%, πάγωσαν οι μισθοί, καταργήθηκε ο 13ος μισθός και μειώθηκαν οι κοινωνικές δαπάνες. Ο Μπαϊνάι έφερε τις μεταρρυθμίσεις σε δημοψήφισμα, το οποίο και έχασε. Πήγε σε εκλογές  – και αυτός – τον Απρίλιο του 2010, τις οποίες έχασε πανηγυρικά και τον διαδέχθηκε ο συντηρητικός Βίκτορ Όρμπαν, που είχε πει όχι στη συμφωνία με το ΔΝΤ και κέρδισε με 52,7%. Αμέσως μετά την εκλογή του, ο Όρμπαν δήλωσε ότι δεν πρόκειται να δεχθεί εντολές από τους δανειστές, διότι «ούτε το ΔΝΤ, ούτε τα οικονομικά όργανα της ΕΕ είναι αφεντικά μας. Δεν υπαγόμαστε σ’ αυτούς».  Απέμενε η πέμπτη – και εκεί – δόση του δανείου, όταν η τρόικα επανήλθε, τον Ιούλιο του 2010, με νέους όρους (βλέπε Μεσοπρόθεσμο). Ζήτησε από τη νέα κυβέρνηση να επιβάλει πρόσθετα μέτρα λιτότητας και να μην επιβάλει κανέναν φόρο στις τράπεζες. «Η συμφωνία δεν μας υποδεικνύει πώς θα φτάσουμε στον στόχο», είπε ο Όρμπαν και αρνήθηκε. Το κλιμάκιο των δανειστών αποχώρησε, η πέμπτη δόση πάγωσε και μόλις προχθές η Ουγγαρία συμφώνησε να λάβει δάνειο από την Κίνα. Ψέμα 9ο: «Οι αποφάσεις του Eurogroup στις 11 Μαρτίου και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 25 Μαρτίου, ήσαν γενναίες και σημαντικές». Η αλήθεια:  Πράγματι, αποφασίστηκε η επιμήκυνση της αποπληρωμής του δανείου στα 7,5 χρόνια και η μείωση του επιτοκίου κατά μία μονάδα. Αλλά αυτό ήταν το δόλωμα για να γίνουν αποδεκτές – αν και δεν θα χρειαζόταν να κουραστούν πολύ – δύο ολέθριες αποφάσεις: Συμφωνήθηκε η δημιουργία ενός μόνιμου μηχανισμού στήριξης, που θα λειτουργήσει μετά το 2013, οπότε και θα είναι δυνατόν να αποφασίζονται ελεγχόμενες χρεοκοπίες. Συμφωνήθηκε επίσης η συμμετοχή ιδιωτών πιστωτών στο χρέος σε περίπτωση αναδιάρθρωσης, αλλά με τον όρο να παίρνουν πίσω τελευταίοι τα λεφτά τους – και αφού προηγηθούν το ΔΝΤ και η ΕΕ. Οι αποφάσεις αυτές υπήρξαν καταστροφικές, καθώς όλοι οι οικονομολόγοι και οι οίκοι αξιολόγησης αποφάνθηκαν πως για τις υπερχρεωμένες χώρες άνοιξε η πόρτα της χρεοκοπίας, ενώ οι επιβληθέντες όροι αποκλείουν την εθελοντική συμμετοχή των ιδιωτών, καθώς αυτή θα θεωρηθεί εξαναγκαστική και αυτό θα αποτελέσει πιστωτικό γεγονός, δηλαδή χρεοκοπία. Από τότε, υποβαθμιζόμαστε συνεχώς, ενώ τα spread και τα cds σπάνε ρεκόρ και μένουμε εκτός αγορών, στις οποίες υποτίθεται ότι θα βγαίναμε το 2012. Ψέμα 10ο: «Το έλλειμμα αναθεωρήθηκε προς τα πάνω (επιφέροντας απανωτά σκληρά μέτρα), διότι για πρώτη φορά είπαμε την αλήθεια στη Eurostat». Η αλήθεια: Η Ελλάδα κρύβει τα ελλείμματά της από το 1997 και γι’ αυτό τα στοιχεία της επέστρεφαν πάντοτε ως απαράδεκτα, με αστερίσκους. Η κυβέρνηση, όμως, αφού τοποθέτησε στη θέση του επικεφαλής της ΕΛ.ΣΤΑΤ στέλεχος με μακρά θητεία στο ΔΝΤ, αποδέχθηκε την απόφαση να εντάσσονται στα ελλείμματα της Γενικής Κυβέρνησης και τα ελλείμματα των ΔΕΚΟ. Μια απόφαση που έλαβε η ΕΛ.ΣΤΑΤ σε συνεργασία με τη Eurostat και χωρίς να καταβληθεί καμιά προσπάθεια να αποφευχθεί αυτή η εξέλιξη – αν και ήταν βέβαιο ότι θα εκτίνασσε το έλλειμμα και θα έφερνε νέα μέτρα. Πρόκειται για την εφαρμογή Κανόνα του 2000, σύμφωνα με τον οποίο «μια επιχείρηση εντάσσεται στην Γενική Κυβέρνηση, εφόσον τα έσοδά της από πωλήσεις του αγαθού ή της υπηρεσίας που προσφέρει, δεν καλύπτουν τουλάχιστον το 50% των λειτουργικών της δαπανών». Από ερώτηση του ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Νίκου Χουντή, τον Δεκέμβριο του 2010, προς την Κομισιόν, προκύπτει ότι αποφάσισαν να εφαρμόσουν τον Κανόνα δέκα χρόνια μετά, αλά καρτ και εν μέσω μεγάλης δημοσιονομικής κρίσης, ανεβάζοντας το έλλειμμα. Στην απάντησή της, η Κομισιόν ομολόγησε ότι ουδέποτε είχε ζητήσει κάτι τέτοιο στο παρελθόν, ενώ ο Κανόνας εφαρμόστηκε σε ένδεκα μόνο χώρες από τις 27,  επιλεκτικά και σε διαφορετικά έτη για την κάθε μια. Δηλαδή ο Κανόνας ΔΕΝ εφαρμόζεται για όλες τις χώρες και όλα τα έτη! Προέκυψε μάλιστα ότι τις περισσότερες φορές που εφαρμόστηκε ο συγκεκριμένος Κανόνας (στη Γαλλία το 2001, στην Ιρλανδία το 2007, στο Βέλγιο το 2008 και το 2010, στην Εσθονία, την Ουγγαρία και την Ιταλία το 2008, στη Ρουμανία το 2008 και το 2010, στην Ισπανία και την Πολωνία το 2009, στη Γερμανία και τη Βρετανία το 2010), οι επανακατατάξεις μείωσαν τα ελλείμματα. Αντίθετα, η Ελλάδα τιμωρήθηκε την πιο δύσκολη ώρα και προκλήθηκε αύξηση του ελλείμματός της, χωρίς να υπάρξει καμιά διαπραγμάτευση επί του θέματος.