Προβλέπεται καθολική απαγόρευση καπνίσματος...

(ΠΗΓΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ)
Η «ιστορική» προσπάθεια εφαρμογής των μέτρων απαγόρευσης του καπνίσματος σε κλειστούς χώρους, που ξεκίνησε πομπωδώς πέρυσι με σύνθημα «την 1η Ιουλίου 2009 η Ελλάδα σβήνει το τσιγάρο», επιεικώς απέτυχε. Σήμερα, παραμονή της Παγκόσμιας Ημέρας Κατά του Καπνίσματος, όλα δείχνουν πως ό,τι δεν κατάφεραν οι υπουργοί Υγείας και τα μέτρα τους θα το πετύχει το ΔΝΤ και το υπουργείο Οικονομικών, με τη γενναιότατη αύξηση της φορολόγησης των τσιγάρων που καθιστά την επιβλαβή συνήθεια ιδιαίτερα δαπανηρή. Η νικοτίνη βλάπτει σοβαρά και τον οικογενειακό προϋπολογισμό.

Η περυσινή προσπάθεια του υπουργείου Υγείας να απαγορευτεί το κάπνισμα σε δημόσιους κοινόχρηστους χώρους και χώρους εργασίας, αν και ξεκίνησε φιλόδοξα έχοντας την αποδοχή των πολιτών -το 60% των καπνιστών έκρινε θετικά τα μέτρα-, κατέληξε σε αποτυχία, επιβεβαιώνοντας τον κανόνα ότι η ελληνική πολιτεία διαχρονικά αδυνατεί να εφαρμόσει τα νομοθετήματά της.

Επί βασιλέως...

Αξίζει να σημειωθεί ότι η αντικαπνιστική προσπάθεια στην Ελλάδα ξεκινά πριν από 154 χρόνια με βασιλικό διάταγμα «περί απαγορεύσεως του καπνίζειν εντός των δημοσίων γραφείων και καταστημάτων» ως προληπτική ενέργεια για ενδεχόμενες πυρκαγιές. Το διάταγμα υπέγραφε μάλιστα «εν ονόματι του βασιλέως», η βασίλισσα Αμαλία.

Από τον Απρίλιο του 2009 οργανώθηκε μία μεγάλη καμπάνια ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού για τα μέτρα. Η δαπάνη μόνο για διαφήμιση των μέτρων, αφίσες κ.ά. κυμάνθηκε περί τις 250.000 ευρώ, χωρίς όμως σε αυτό το ισχνό ποσό να υπολογίζονται κονδύλια για την επιδότηση επιστημονικών εταιρειών στο πλαίσιο της σχετικής καμπάνιας, διοργάνωση εκδηλώσεων κ.ά., για τα οποία δεν υπάρχουν στοιχεία. Ωστόσο, το υπουργείο Υγείας δεν προχώρησε εγκαίρως στις απαραίτητες συμπληρωματικές ρυθμίσεις για την εφαρμογή της απαγόρευσης του καπνίσματος στους κλειστούς δημόσιους χώρους και κυρίως στο τμήμα που αφορούσε τους ελέγχους και τις διαδικασίες επιβολής κυρώσεων στους παραβάτες. Ετσι, τα μέτρα σε μεγάλο βαθμό έπεσαν στο κενό, ενώ η όποια προσπάθεια «διακόπηκε», όταν η νέα ηγεσία του υπουργείου Υγείας προανήγγειλε τον περασμένο Οκτώβριο διορθωτικές αλλαγές στον νόμο. Ακόμα και όσοι είχαν πειστεί να εφαρμόσουν τα μέτρα, άρχισαν να «παραβατούν» περιμένοντας το νέο θεσμικό πλαίσιο. Ετσι, σε όσα καταστήματα απαγορευόταν το κάπνισμα, εμφανίστηκαν τασάκια στα τραπέζια και σήμερα δύσκολα μπορεί να βρει κανείς μπαρ, εστιατόριο, καφενείο όπου «πραγματικά» απαγορεύεται το κάπνισμα.

Νέα εποχή

Επτά μήνες μετά, το υπουργείο Υγείας -επιτέλους...- φαίνεται να έχει καταλήξει στην καθολική απαγόρευση του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους με έναρξη εντός του 2010, η οποία θα συνοδευτεί και με συγκεκριμένο θεσμικό πλαίσιο για τις διαδικασίες ελέγχου των μέτρων. Μάλιστα, η ηγεσία του υπουργείου Υγείας συζητεί με το υπουργείο Εσωτερικών και την ΚΕΔΚΕ για τη συμμετοχή και της δημοτικής αστυνομίας στους σχετικούς ελέγχους. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», θα προβλεφθεί μεταβατική περίοδος εφαρμογής της απαγόρευσης για τους κλάδους που θίγονται περισσότερο από τα μέτρα (π.χ. νυκτερινά καταστήματα). Επιπλέον, θα ξεκινήσει ενημερωτική καμπάνια κατά του καπνίσματος σε «στοχευμένες» περιοχές και πληθυσμιακές ομάδες. Αύριο, μάλιστα, συνεδριάζει η Εθνική Συντονιστική Επιτροπή για το Κάπνισμα, παρουσία της υπουργού Υγείας κ. Μαριλίζας Ξενογιαννακοπούλου, η οποία πιθανότατα θα ανακοινώσει τα νέα μέτρα.

Δεν υπάρχει ενιαία ευρωπαϊκή πολιτική

Η ποικιλία των νομοθετικών ρυθμίσεων ανά τον κόσμο μπορεί να συγκριθεί μόνο με την ποικιλία που βρίσκει κανείς στις μάρκες των τσιγάρων. Μερικές χώρες, βέβαια, το... παρακάνουν: στη Ζάμπια, για παράδειγμα, το κάπνισμα σε δημόσιους χώρους επιφέρει ποινή φυλάκισης έως και δύο χρόνων. Εξίσου υπερβολικές είναι και ορισμένες Πολιτείες των ΗΠΑ: η Οκλαχόμα απαγορεύει στις τοπικές και δημοτικές αρχές να... απαγορεύσουν το κάπνισμα.

Σημαντικές διαφορές απαντώνται και στην Ευρώπη. Σε γενικές γραμμές, οι περιορισμοί είναι πιο χαλαροί στο Βέλγιο, την Αυστρία και την Ανατολική Ευρώπη, ενώ τα πιο αυστηρά μέτρα έχουν ληφθεί στην Ιρλανδία, τη Βρετανία και τη Σκανδιναβία. Στην Ισπανία, οι καπνιστές έχουν μερικούς μήνες ακόμη στη διάθεσή τους για να απολαύσουν τη συνήθειά τους, αφού, όπως δήλωσε αυτήν την εβδομάδα η υπουργός Υγείας της χώρας, η ολοκληρωτική απαγόρευση δεν θα εφαρμοστεί πριν από το τέλος του έτους, καθώς εκφράζονται φόβοι ότι θα έχει αρνητικές επιπτώσεις στις επιχειρήσεις εστίασης. Ανάλογη απόφαση έλαβε πρόσφατα και η κυβέρνηση της Κροατίας, υπό το βάρος των πιέσεων των ιδιοκτητών μπαρ, οι οποίοι εξέφρασαν έντονα παράπονα για την επίπτωση της απαγόρευσης στον τζίρο τους. Ετσι, η σχετική νομοθεσία καταργήθηκε λίγο μετά την ψήφισή της. Γενικότερα στα Βαλκάνια, πάντως, (συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας), η εικόνα είναι τελείως ιδιόμορφη, αφού και όπου τυπικά ισχύουν περιορισμοί, απλούστατα δεν εφαρμόζονται. Η χώρα με την πλησιέστερη νομοθεσία στην ελληνική είναι η Βουλγαρία, η οποία έχει και το μεγαλύτερο ποσοστό καπνιστών στην Ευρώπη μετά την Ελλάδα.